Ukraiński rynek trzody chlewnej

Produkcja trzody chlewnej na Ukrainie rozwija się zarówno w przypadku chowu przydomowego jak i większych ferm komercyjnych. Obecnie producenci komercyjnie akumulują 50% pogłowia trzody (wykres 1).

Wykres 1. Struktura stad hodowlanych według rozmiarów i kategorii ferm w 2015 roku.

Na dzień 1 czerwca 2015 r pogłowie trzody chlewnej na Ukrainie wynosiło 7,606 tys sztuk (w porównaniu do 7,8 mln w ubiegłym roku). Około 1.88 mln sztuk jest własnością 40 wiodących firm w branży. Lochy w większości są rasy Wielka Biała (Yorkshire) i Landrace (rysunek 2), zaś główne rasy ojcowskie to Pietrain i Duroc.

Wykres 2. Procentowy udział loch na Ukrainie (%) według rasy.

Do roku 2014 spożycie wieprzowiny i drobiu na Ukrainie stale rosło, podczas gdy mięsa wołowego i cielęciny utrzymywało się na tym samym poziomie  (Wykres 3). W ubiegłym roku spożycie wieprzowiny zaliczyło znaczny spadek z powodu trudności gospodarczych, politycznych i społecznych. Niemniej jednak, produkcja krajowa pozostała prawie taka sama, na poziomie 763 tysięcy ton (2 tysięcy ton mniej niż w 2013 roku). 51%, czyli 377 tysięcy ton zostało wyprodukowane przez gospodarstwa komercyjne. Ogólna konsumpcja wieprzowiny osiągnęła poziom 860 tysięcy ton, czyli 20 kg na jednego mieszkańca.

Wykres 3. Zmiany w konsumpcji mięsa na Ukrainie.

Obecnie produkcja nie może zaspokoić rosnącego popytu krajowego (Wykres 4). W związku z tym głównym celem na najbliższe 3-5 lat jest wzrost krajowej produkcji wieprzowiny do 1,3 mln w górę ton.

Wykres 4. Zmiany produkcji i konsumpcji wieprzowiny na Ukrainie

Deficyt na rynku wieprzowiny jest równoważony przez import, który w roku 2013 wyniósł 234 tysięcy ton (157 tysięcy ton stanowiło mięso i produkty mięsne, reszta - produkty uboczne; 11% - schłodzone mięso wieprzowe, a 89% - mrożone mięso wieprzowe). Tradycyjnie główną pozycję na liście produktów importowanych na ukraiński rynek stanowią mrożone kawałki (inne niż szynki i łopatki), mrożone wątroby i podroby jadalne. Jednak w 2013 roku były bardzo popularne zarówno świeże jak i schłodzone i mrożone tusze i półtusze świń, przy 5,3% i 6,8% importu jadalnych produktów wieprzowych. Z drugiej strony, w ubiegłym roku import mrożonych wątróbek i innych mrożonych podrobów, a także solonych, solankowych, suszonych lub wędzonych wzrosła w porównaniu do ilości z 2013 roku odpowiednio o 8%, 18,6% i 58,6%. Tego rodzaju zmiany mogą być wyjaśnione zwiększonym zapotrzebowaniem ukraińskich przetwórców na mięso i podroby wieprzowe. Należy również wskazać, że w ubiegłym roku łączna kwota importu zmniejszyła się o 42.55%, z powodu dewaluacji waluty krajowej.

Brazylia pozostawała wiodącym dostawcą (Wykres 5) w roku 2013, Niemcy były drugim znaczącym importerem wieprzowiny. Co do sąsiednich krajów, Polska zajęła 5 miejsce w 2013 roku, jednak w zeszłym roku było to już trzecie miejsce.

Wykres 5. Struktura handlu międzynarodowego (2014).

W 2013 roku Ukraina eksportowane nieco ponad 6 tysięcy ton mięsa wieprzowego i podrobów (w tym 4,6 tysięcy ton mięsa wieprzowego), w ubiegłym roku ilość ta była dwukrotnie wyższa i wyniosła 12,4 tysięcy ton (9,4 tysięcy ton wieprzowiny) i najnowsze dane pokazują, że w ciągu siedmiu miesięcy 2015 r  eksport mięsa wieprzowego wyniósł 18,6 tysięcy ton.

Eksport geograficznie był mniej zróżnicowany w 2014 roku: 54% produktów było eksportowanych do Mołdawii, a 44% do Federacji Rosyjskiej.

Ten rok przyniósł wiele zmian w handlu mięsem wieprzowym, a Ukraina eksportuje prawie 10 razy więcej niż importuje. W pierwszym kwartale tygodniowe kursy waluty krajowej powstrzymywały dostawców zewnętrznych i kilka ukraińskich przedsiębiorstw dostało pozwolenie Rosselchoznadzoru na wwóz wieprzowiny i produktów ubocznych.

Co do obecnej sytuacji rynkowej, pierwszy kwartał był dyktowany niskim poziomem cen, jednak w drugim ceny się podniosły i i trend ten pozostaje raczej stabilny przez ponad dwa miesiące (Wykres 6). Wspomniana tendencja związana jest z cyklicznym rozwojem przemysłu (każdy cykl trwa około 4-5 lat). Przewiduje się, że zwyżka cen na rynku żywca wieprzowego utrzyma się jeszcze w drugiej połowie 2015 roku.

Wykres 6. Cena za kg żywca (kategoria I), UAH/kg.

Optymalna wielkość stada hodowlanego fermy komercyjnej została oszacowana na 1,2 do 2,5 tys loch (lub do 5 tysięcy loch w przypadku stad podstawowych), zgodnie z wysokim poziomem bezpieczeństwa biologicznego i możliwościami kontroli. Wartość inwestycji znacznie różni się w zależności od czynników technicznych i wyboru między budową i przebudową. Jednakże, średnia inwestycje waha się w zakresie 4-8 tysięcy dolarów.

W chwili obecnej koszt produkcji na kg przyrostu żywej masy ciała wynosi 19-28 UAH (0.73-1.08 €), który zależy głównie od stopnia intensyfikacji chowu.

Wykres 7. Zmiany indeksu aktywności rynku w latach 2011-2015.

Zwrot nie zależy tylko od kosztów środków, ale w większym stopniu od wybranej strategii wejścia na rynek.

Generalnie, wejście na rynek jest prowadzone w następujących etapach:
 

1. Badanie rynku i prawnych aspektów jego funkcjonowania.
2. Wybór formy organizacyjnej i zarządzania przedsiębiorstwem w kontekście zagadnień prawnych.
3. Wybór strategii rozwoju: rozmiar, segment rynku, grupa odbiorców, genetyka.
4. Wybór miejsca i terenu.
5. Inwestycje w budowę bądź renowację.
6. Techniczne aspekty wejścia na rynek.
7. Zaangażowanie specjalistów (potencjalny dyrektor przedsiębiorstwa) lub firmy konsultingowej do zarządzania projektem.

Dzisiejszy rynek trzody chlewnej na Ukrainie dostosowuje się do globalnych trendów, aktywnie zwiększa się produkcja a wieprzowina nieznacznie wypiera inne rodzaje mięsa (zwłaszcza wołowe). Rozwój prosperowania ma na celu substytucję importu, dywersyfikację oferty produktowej i orientację eksportową.