Czytaj ten artykuł w: Zdrowie świń

Bezpieczeństwo pracy przy nawozie płynnym

Płynny nawóz pochodzenia odzwierzęcego, który jest przechowywany w głębokich zbiornikach w warunkach beztlenowych, zawiera siarkę używaną przez niektóre bakterie jako substytut tlenu. Końcowym produktem jest H₂S, który jest toksyczny dla żywych tkanek ze względu na zatrzymywanie rekacji dostarczania energii w komórkach tkanki.

Dorastałem na fermie świń w Iowa. Moja edukacja dotyczyła zarówno medycyny ludzkiej, środowiska naturalnego, jak i medycyny weterynaryjnej. Po tym jak pracowałem jako weterynarz w branży trzody chlewnej, zacząłem pracę akademicką i obecnie mam już za sobą 40 lat kariery zawodowej jako profesor.

Moje pierwsze wezwanie do wypadku dotyczyło ojca i dwóch synów (18 i 21 lat), którzy pracowali przy opróżnianiu zbiornika na gnojowicę. Ojciec zszedł na dół do kanału by sprawdzić dlaczego pompa przestała pracować. W ciągu kilku minut spadł z pompy i upadł na dno zbiornika. Jego dwaj synowie ruszyli ojcu na pomoc, do zbiornika. Oni również, nieprzytomni, spadli w głąb. Żona i matka znalazła ich leżących na dnie. Ekipa ratunkowa wydobyła ciała z użyciem autonomicznego aparatu oddechowego.

Matka, a za razem żona, była zdruzgotana. Cała jej najbliższa rodzina zginęła w ciągu kilku minut. Płakała "Jak to się mogło stać? Proszę, powiedzcie mi co było przyczyną, tak by innej rodziny nie dotknęła taka tragedia". Spuściłem do kanału aparat mierzący stężenia gazów, na poziom gnojowicy. Sprzęt wskazywał, że stężenia siarkowodoru, amoniaku i metanu były niskie, nie zagrażające życiu. Jednak gdy uruchomiliśmy naprawioną pompę, w ciągu sekund stężenie H₂S wzrosło do tysięcy części na milion, przekraczając czterokrotnie śmiertelne stężenie. Jednak w przypadku pozostałych gazów wzrost był nieznaczny.

To był rok 1974. Był to pierwszy tego typu wypadek, który został zbadany i opisany. To wydarzenie uświadomiło mi, jak dochodzi do takich wypadków i co można zrobić, by im zapobiec. Przez następne 20 lat zbadaliśmy ponad 20 takich wypadków gdzie producenci, pracownicy, a także świnie, tracili życie. Wiele osób z branży, włączając w to mnie, badało ten problem, publikując wiele artykułów i rozmawiając z producentami świń na całym świecie. Mimo, że z czasem częstość występowania takich wypadków zmalała, ryzyko nadal istnieje, i ciągle dochodzi do podobnych wypadków, spowodowanych stężeniem toksycznych gazów. Zapobieganie polega na posiadaniu wiedzy jak dochodzi do takiego zatrucia, i zastosowaniu odpowiednich protokołów, opartych o wiedzy naukowej.

Oto co wiemy:

Takim wypadkom można całowicie zapobiegać.
Jak do tej pory głównym sprawcą nagłych zatruć i zgonów był H₂S.
Nawóz płynny ( zarówno świński jak i krowi) w warunkach beztlenowego przechowywania, zawiera siarkę, która jest wykorzystywana przez pewne bakterie jako substytut tlenu. H₂S jest produktem końcowym.
H₂S w wysokich stężeniach (250 ppm i więcej) jest silnie drażniący. Jest toksyczny dla tkanek żywych, bo zatrzymuje reakcje dostarczania energii w komórkach tkanek. Mózg jest bardzo wrażliwy na jego toksyczne działanie.
Wysokie stężenia H₂S są najczęstsze gdy gnojowica w głębokich zbiornikach jest poruszna w ograniczonej przestrzeni (np. kanały, zbiorniki, w budynkach itd.).
Ludzie narażeni na wysokie stężenia H₂S mogą stracić przytomność i przestać oddychać w ciągu kilku sekund. Dodatkowo ich płuca mogą wypełnić się płynem ze względu na drażniący wpływ gazu, a krwinki czerwone mogą być zablokowane przez H₂S i nie przenosić tlenu.
Im większy ruch, tym bardziej gwałtownie uwalnia się gaz. Zwykła wentylacja w tuczarni (nawet z wentylacją zbiornika) nie pozwala utrzymać bezpiecznego środowiska podczas wybierania nawozu i pompowania.
Mogą być także obecne inne gazy (CH₄ i NH₃), które nie powodują nagłych wypadków na tle toksykozy. Jendak CH₄ jest łatwopalny i w wysokich stężeniach eksploduje. Pienienie się zawartości zbiornika zwiększa to zagrożenie.

Fot. 2: Pieniąca się gnojowica.
Nie wszystkie zbiorniki są takie same, niektóre są bardziej niebezpieczne od innych. Ale przewidywanie, które z nich niosą ze sobą ryzyko nie jest skuteczną metodą. Jednak wysokie stężenie siarkowodowu w nawozie płynnym zostało powiązane z dużą ilością siarczanów w wodzie, dużym zużyciem suszonych rozpuszczalnych odpadków gorzelniczych (DDGS), kwasowym odczynem gnojowicy (niskie pH), stosownaiem gipsu w ściółce ( głównie bydło) i innymi nieznanymi czynnikami.

Oto co wiemy, by zapobiegać wypadkom:

Nigdy nie przebywaj w budynku podczas wybiernaia/ wypompowywania gnojowicy.
Upewnij isę, że wentylacja pracuje na pełnej mocy.
Wyłącz potencjalne źródła zapłonu (np. grzejniki).
Upewnij się, że nikt nie jest ustawiony " z wiatrem" przy wypompowywaniu zbiorników zewnętrznych.

Fot. 3: Znaleziono dwóch nieprzytomnych chłopców w wieku 2 i 4 lat w pobliżu zbiornika, w czasei gdy pracowała pompa.
Mieszaj z minimalnym zakresie, obserwując świnie z zewnątrz. Jeśli tylko zwierzęta będą wydawać się niespokojne bądź zaczną tracić przytomność, natychmiast przestań mieszać.

Fot. 4: Ostrożnie przy mieszaniu i pompowaniu. Pracownicy preżyli ten wypadek, zwierzęta nie.
Posiadaj miernik stężenia H₂S i sprawdzaj je przed i podczas pompowania ( mierz na zwenątrz budynku, przy użyciu przedłużacza)
Przed pompowaniem umieść na kiju papier do pomiaru pH i umieść go w dole, w gnojowicy na głębokość co najmniej dwóch stóp ( pokoło 60 cm). Jeśli doczyn jest mocno kwaśny ( 4 pH lub mniej) istnieje duże ryzyko, że podczas mieszania uwolni się dużo H₂S. pH można zwiększyć dodając do gnojowicy wapna gaszonego.
Nigdy nie wchodź do zbiornika bez odpowiedniej uprzęży ratowniczej w celu ratowania osoby, jeśli pojawią się jakieś problemy. Osoba powinna zawsze pozostać na zewnątrz.
Upewnij się, że kratki zasłaniające zbiorniki, kanały, są zawsze na swoim miejscu, odpowiednio zabezpieczone, tak by nie mogły wpaść do środka.
Wykorzystując powyższą wiedzę ustal protokół dostosowany do Twojej fermy i upenij się, że wszyscy pracownicy się z nim zapoznali i zostali przeszkoleni praktycznie.
Więcej informacji;