0
W przypadku wybuchu ASF należy w odpowiednim czasie przeprowadzić dochodzenie epidemiologiczne w celu zidentyfikowania możliwego źródła przedostania się wirusa i oszacowania okresu wysokiego ryzyka (High Risk Period - HRP), tj. prawdopodobnego okresu, przez jaki ASF był obecny w gospodarstwie. Bardzo ważne jest możliwie jak najszybciej zidentyfikować zainfekowane gospodarstwa, aby:
- zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się wirusa,
- zminimalizować straty w sektorze trzody chlewnej,
- zmniejszyć koszty rządowe związane ze zwalczaniem chorób.
W miarę dokładne oszacowanie HRP pozwala władzom weterynaryjnym skutecznie śledzić wtórne ogniska lub rozprzestrzenianie się wirusa na skutek przemieszczania się zwierząt, skażonych produktów, pojazdów, ludzi itd.
Wyobraźmy sobie następujące dwa scenariusze: rolnik posiadający dwie świnie, wchodzi rano do swojej chlewni i znajduje martwe jedno ze swoich zwierząt. Śmiertelność w tym przypadku wynosi 50%, więc nie można tego przegapić. Drugi scenariusz - w dużej fermie z tysiącami świń dwie świnie umierają z powodu ASF. Śmiertelność nie jest alarmująco wysoka, a incydent prawdopodobnie zostałby zignorowany i pozostawiony bez jakiejkolwiek reakcji.
Na ogół w małych gospodarstwach przydomowych wykrywanie ASF jest szybkie. ze względu na ich mały rozmiar i małą liczbę zwierząt. Chore i martwe zwierzęta są zwykle wykrywane stosunkowo wcześnie podczas wybuchu epidemii. W dużych fermach wirus ASF może krążyć przez kilka tygodni, zanim nastąpi znaczny wzrost śmiertelności, podejrzenie choroby oraz jej zgłoszenie.
W dużych gospodarstwach upadki pierwszych zwierząt, które zachorują i padną z powodu ASF mogą pozostać zbagatelizowane, chyba że istnieje odpowiedni pasywny system nadzoru liczby zachorowań i upadków
Rysunek 1. Okres wysokiego ryzyka a wielkość gospodarstwa. W mniejszych gospodarstwach na ogół wcześniej wykrywamy ASF ze względu na niewielką liczbę zwierząt. W dużych gospodarstwach pierwsze zwierzęta, które zachorują i padną na ASF, mogą zostać przeoczone.
Doświadczenia na zwierzętach i obserwacje terenowe wykazały, że zwłaszcza we wczesnych stadiach wybuchu choroby, niska do umiarkowanej transmisja wirusa ASF między świniami powoduje powolne rozprzestrzenianie się choroby w gospodarstwie. Powolne rozprzestrzenianie się jest związane głównie ze stosunkowo niską zaraźliwością wirusa ASF. W niesprzyjających okolicznościach HRP może trwać kilka tygodni, a nawet miesięcy, podczas których wirus może pozostać niezauważony i rozprzestrzeniać się w różnych jednostkach fermy lub w innych gospodarstwach.
Głównym celem strategicznym nadzoru ASF u świń domowych, zwłaszcza na obszarach zagrożonych, m.in. ze względu na ASF w populacjach dzikich świń, jest utrzymanie jak najkrótszego HRP poprzez wykrywanie zakażonych gospodarstw na wczesnym etapie. Wczesne wykrycie jest możliwe jedynie przez regularne pobieranie próbek oraz badanie chorych i martwych świń. Każdego tygodnia przynajmniej dwa pierwsze upadki, w tym świnie po odsadzeniu lub świnie starsze niż dwa miesiące w każdej jednostce produkcyjnej, powinny zostać zbadane na obecność wirusa ASF (np. za pomocą testu PCR). To podejście wzmocnionego biernego nadzoru opiera się na założeniu, że ze względu na wysoki wskaźnik śmiertelności przypadków ASF (> 90%), prawie wszystkie zakażone świnie zachorują i padną. Dlatego każde chore lub martwe zwierzę powinno być dobrym kandydatem do badania w kierunku ASF. Skutecznie prowadzony wzmocniony nadzór pasywny jako środek wczesnego wykrywania może prowadzić do znacznego skrócenia HRP.
Jeśli zdiagnozowane zostaną świnie z dodatnim wynikiem PCR, sensowne jest również zbadanie przeciwciał przeciwko ASF. Jeśli wykryte zostaną również przeciwciała przeciwko ASF, jest to wyraźna wskazówka, że wirus musi znajdować się na farmie dłużej niż dziesięć dni. Z reguły przeciwciała wykrywalne w teście ELISA znajdują się u zwierząt, które nie umierają w ciągu pierwszych 10 dni po zakażeniu.
Oprócz wyników laboratoryjnych użytecznymi wskaźnikami do szacowania HRP są również dane dotyczące śmiertelności i zachorowalności. Na przykład krzywe śmiertelności mogą wskazywać, kiedy pierwsze zwierzęta mogły paść z powodu ASF. Jednak w warunkach terenowych oszacowanie HRP jest dość trudne i często niezadowalające z powodu niewystarczających lub wątpliwych danych. Wywiad oparty jedynie na objawach klinicznych i zapisach zachorowalności może nie zawsze być wiarygodny, konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych.
Przy wczesnym wykryciu choroby w gospodarstwie, a tym samym krótkim okresie wysokiego ryzyka (HRP), można założyć, że duża część fermy nie jest jeszcze dotknięta ASF. Powolne rozprzestrzenianie się wirusa może powodować, że w regionach, gdzie sytuacja prawna na to pozwala, niezarażone osobniki mogą uniknąć uboju. Wymaga to wcześniejszego wdrożenia zarządzania bezpieczeństwem biologicznym fermy i efektywnego nadzoru nad zdrowiem zwierząt. Dobre zarządzanie gospodarstwem i restrykcyjne wewnętrzne środki bezpieczeństwa biologicznego, a także inteligentny system nadzoru, powinny być wdrożone w celu utrzymania i wykazania braku infekcji w pozostałych sektorach produkcyjnych fermy świń.
