0
Poniższy przypadek blastocystozy u świń miał miejsce w marcu 2015 roku na austriackiej fermie produkującej prosięta. Ferma liczy 60 loch a produkcja odbywa się w cyklu trzytygodniowym. Prosięta odsadzane są w wieku 28 dni. Lochy szczepi się przeciw parwowirozie i różycy, a prosięta przeciw PCV2 i Mycoplasma hyopneumoniae.
Objawy
Lekarz weterynarii opiekujący się fermą stwierdził, że prosięta po odsadzeniu mają biegunkę a następnie słabo przyrastają. Inne objawy kliniczne nie były obserwowane. Śmiertelność wynosiła poniżej 5%. Leczenie antybiotykami czy zmiany w składzie paszy (redukcja białka surowego z 18 do 15% i zwiększenie zawartości włókna surowego z 3 do 4%) nie przyniosły poprawy. Lekarz poprosił o konsultacje uniwersytecką klinikę chorób świń w Wiedniu.
Badanie kliniczne i laboratoryjne
Jedno prosię leczone kolistyną (5 mg/kg m.c./dzień, przez 7 dni), u którego występowała biegunka, zostało przesłane do badania w klinice chorób świń. Badanie kliniczne wykazało jedynie niedożywienie i biegunkę. Prosię poddano eutanazji, badaniu sekcyjnemu i histopatologicznemu. Do badań bakteriologicznych pobrano fragment jelita czczego. Próbkę kału umieszczono w probówce zapewniając warunki beztlenowe i przekazano do Instytutu Bakteriologii do badania hodowlanego w kierunku Brachyspira spp. W celu wykluczenia zapalenia jelit związanego z PCV2 przeprowadzono hybrydyzację in situ na tkance jelita utrwalonej w formalinie. Zeskrobiny śluzówki jelita krętego i okrężnicy zbadano na obecność Lawsonia intracellularis, Brachyspira hyodysenteriae i Brachyspira pilosicoli przy użyciu PCR. Kał zbadano mikroskopowo na obecność oocyst kokcydii i pierwotniaków.
Wyniki badań patologicznych
Nie stwierdzono żadnych charakterystycznych zmian w narządach wewnętrznych. Treść okrężnicy miała zabarwienie jasno zielone i była płynna. W śluzówce jelita cienkiego stwierdzono granulocyty eozynochłonne (Ryc. 1). Hybrydyzacja in situ w kierunku PCV2 i PCR w kierunku L. intracellularis, B. hyodysenteriae i B. pilosicoli dały wynik ujemny.
Ryc. 1: Preparat błony śluzowej jelita cienkiego z widocznymi granulocytami eozynofilnymi.
Wyniki badania bakteriologicznego
W jelicie czczym stwierdzono obecność grzybów podobnych do drożdży i E. coli. Znaczenie diagnostyczne wykrycia niewielkiej ilości E. coli w jelicie czczym uznano za niewielkie. Nie stwierdzono wzrostu Brachyspira spp.
Wyniki badania parazytologicznego
W badaniu mikroskopem fluorescencyjnym nie stwierdzono obecności kokcydii. W okrężnicy stwierdzono cysty Neobalantidium coli w ilości nieodbiegającej od normy.
W mikroskopie świetlnym stwierdzono w kale olbrzymie ilości okrągłych, przejrzystych struktur o wymiarach 10-20 µm, pozbawionych elementów budowy wewnętrznej (Ryc. 2).
Ryc. 2: Rozmaz kału brwiony Diff-Quick. Strzałki wskazują na pierwotniaka Blastocystis.
W celu bliższej identyfikacji stwierdzonych struktur rozmaz kału zabarwiono przy użyciu Diff-Quick staining kit. W powiększeniu 1000x struktury miały jednolity wygląd i były zasadochłonne. W prawidłowych warunkach w kale świń nie stwierdza się podobnego obrazu. Konsultacje przeprowadzone u patologów, bakteriologów i parazytologów – specjalistów w zakresie pierwotniaków pozwoliły na określenie znalezionych w kale struktur na należące do Blastocystis sp.
Interpretacja wyników badań
Ze względu na fakt braku w jelitach znanych patogenów świń, stwierdzenie olbrzymich ilości Blastocystis sp. uznano w tym przypadku za ważne.
Blastocystis sp. jest pierwotniakiem często stwierdzanym u ludzi i zwierząt, jak świnie czy bydło. Komórka Blastocystis sp. jest pokryta błoną komórkową i zawiera dużą centralną wakuolę. Jądro komórkowe jest zlokalizowane na brzegu komórki (Ryc. 3). Pierwszy opis pochodzi z 1911 roku lecz patogenność Blastocystis sp. nie została w pełni poznana. W normalnych warunkach pierwotniaka można stwierdzić w niewielkich ilościach w okrężnicy świń. Badania z wykorzystaniem immunosupresji u świń wykazały, że w takich warunkach może dojść do kolonizacji nie tylko w okrężnicy (Ryc. 4) lecz również w jelicie cienkim.
Ryc. 3: Rozmaz kału barwiony Diff-Quick. Czerowona strzałka wskazuje centralną wakuolę. Czarna strzałka wskazuje jądro komórkowe.
Ryc. 4: Preparat histologiczny okrężnicy. Strzałki wskazują komórki Blastocystis w świetle jelita.
W opisywanym przypadku przypuszcza się, że do masywnej kolonizacji pierwotniakiem doszło u prosiąt na skutek immunosupresji wywołanej mikotoksynami obecnymi w paszy. W 2014 roku kukurydza na całym obszarze Europy środkowej była zanieczyszczona mikotoksynami, szczególnie trichocetenami A i B. Trichecetenami znanymi z wpływu immunosupresyjnego są deoksynivalenol (DON) należący do grupy B i toksyna T2 należąca do grupy A. Ze względu na duże zanieczyszczenie kukurydzy mikotoksynami zdecydowano o zaprzestaniu dodawania tego składnika do paszy. Mimo to, uważamy, że mikotoksyny były odpowiedzialne za kolonizację jelit wcześniejszych grup prosiąt. Ze względu na niedostatki w zakresie higieny i dezynfekcji mogło dojść do silnego zanieczyszczenia środowiska pomieszczeń dla prosiąt pierwotniakiem Blastocystis i pojawiania się choroby w kolejnych grupach.
Profilaktyka i leczenie
Leczenie blastocystozy jest trudne ze względu na ograniczoną liczbę aktywnych substancji przeciw pierwotniakowi. Metronidazol byłby środkiem z wyboru jednak jego stosowanie u zwierząt, których produkty służą do produkcji żywności, jest niedozwolone w EU. Inne imidazole jak tinidazol i ketokonazol również nie są dozwolone.
Jedynym legalnym sposobem leczenia jest doustne stosowanie trimethoprimu-sulfonamidu (TMP/STX) lub paromomycyny, również w wodzie do picia. Paromomycyna jest antybiotykiem z grupy aminoglikozydów, które słabo się wchłaniają. Substancja pozostaje w jelicie i jest wydalana z kałem. W medycynie ludzkiej paromomycyna jest stosowana w leczeniu blastocystozy, kryptosporydiozy, amebozy i skórnej leiszmaniozy.
W opisywanym przypadku TMP/STX zastosowano w paszy lecz nie przyniosło to poprawy. Zdecydowano więc o leczeniu paromomycyną w dawce 40 mg/kg m.c. przez 10 dni. Produkt zawierający ten antybiotyk służy również do leczenia zapalenia jelit wywołanego E. coli.
Leczenie antybiotykowe blastocystozy nie przeniesie poprawy bez zastosowania poprawt takich elementów zarządzania jak macie pomieszczeń i dezynfekcja. Prawdopdobnie skuteczne mogą być środki dezynfekcyjne zawierające krezole, aminy czwartorzędowe czy aldehyd glutarowy. Należy również wziąć pod uwagę zwalczanie wszelkich czynników immunosupresyjnych, włączając w to mikotoksyny.
Ocena postępowania
Po kilku miesiącach sytuacja na fermie uległa znacznej poprawie. Paromomycynę zastosowano w trzech kolejnych grupach. W leczonych grupach nie obserwowano biegunki a śmiertelność obniżyła się do <1%. Ze względu na wysoki koszt leczenia lekarz zaprzestał metafilaktyki antybiotykiem i zadecydował o dodawaniu tlenku cynku (2500 ppm) i węgla do paszy. Obecnie wydaje się, że to postępowanie jest wystarczające do zwalczania biegunki u odsadzanych prosiąt.
Podsumowanie
Blastocystis sp. należy wziąć po uwagę w diagnostyce różnicowej biegunki u świń, szczególnie w latach kiedy występuje silne zanieczyszczenie zbóż mikotoksynami o właściwościach immunosupresyjnych. Laboratoria diagnostyczne powinny poszerzyć swą aktywność o wykrywanie Blastocystis sp. u świń z obfitą biegunką.
