Dyzenteria świń, starzy nowi wrogowie

Nowoczesna produkcja trzody chlewnej, wraz z nowymi osiągnięciami genetycznymi, zmianami regulacyjnymi, ruchami społecznymi i ograniczonym stosowaniem antybiotyków, stała się jeszcze bardziej wyrafinowana i stoi przed nowymi wyzwaniami, których rozwiązanie jest coraz bardziej złożone.

Choroby układu pokarmowego u świń, które wcześniej były leczone indywidualnie, ukierunkowane na pojedynczy patogen, obecnie tworzą kompleksowy zespół chorób układu pokarmowego świń, który należy leczyć z wielu stron. Słabo kontrolowane przypadki chorób układu pokarmowego we wczesnych etapach odsadzania stwarzają sprzyjające warunki dla łącznego działania patogenów układu pokarmowego w fazie tuczu, takich jak Brachyspira i Lawsonia (Tabela 1). Spośród nich obecnie największe obawy budzi dyzenteria świń (Hidalgo et al., 2010).

Tabela 1. Czynniki zidentyfikowane w zakażeniach mieszanych w gospodarstwach tuczu trzody chlewnej z problemami jelitowymi (Digespor, 2008-2009)*.

*Digespor, grupa badawcza zajmująca się chorobami układu pokarmowego z INDEGSAL (Institute of Livestock Development and Animal Health - University of León, Spain).

Która bakteria z rodzaju Brachyspira jest odpowiedzialna za problemy trawienne u świń?

B. hyodysenteriae jest klasycznym czynnikiem etiologicznym dyzenterii świń i pozostaje najczęściej występującym w UE, podczas gdy B. hampsonii, odkryta w ostatniej dekadzie, jest szeroko rozpowszechniony w gospodarstwach rolnych w Ameryce Północnej. Inny krętek, B. suanatina, którą można wyizolować od drobiu, była sporadycznie wykrywana w gospodarstwach, w których występowały objawy dyzenterii (Burrough ER, 2016), a wyniki badań na obecność innych krętków, lawsonii lub salmonelli były ujemne.

Istnieją inne, słabo hemolityczne gatunki Brachyspira, z których niektóre są związane z zapaleniem jelita grubego (B. pilosicoli), podczas gdy inne mogą, ale nie muszą być związane z chorobą jelitową (B. intermedia/B. murdochii) lub wydają się niepatogenne (B. innocens) (Carvajal et al, 2019).

Co sprawia, że dyzenteria jest obecnie tak trudnym problemem do opanowania?

Główne czynniki to:

• Niskie dawki zakaźne

• Długie okresy eliminacji

• Środki wysoce odporne w środowisku

• Istnienie wektorów biologicznych i przedmiotów będących źródłem zakażenia

• Zwiększona kontrola stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych

Wszystko to prowadzi do łatwego zakażania gospodarstw, pojawienia się enzootycznych infekcji po początkowym wybuchu epidemii oraz bardzo złożonych środków kontroli i programów zwalczania choroby.

W związku z tym, że częstość występowania dyzenterii w hiszpańskim przemyśle wynosi obecnie 20%, przy różnym nasileniu objawów klinicznych, wpływ ekonomiczny na produkcję jest bardzo niepokojący.

Choroba może przebiegać w postaci nadostrej, ostrej lub przewlekłej, w zależności od czynników takich jak zwiększona proliferacja i transmisja, a także kolonizacja Brachyspira.

Wystąpienie dysbiozy, mniej lub bardziej poważnej, odżywianie lub zarządzanie żywieniem, jakość wody, wszelkiego rodzaju czynniki stresogenne (środowiskowe, żywieniowe, związane z zarządzaniem itp.) będą miały decydujący wpływ na przebieg choroby i jej ewentualny wpływ na naszą sytuację ekonomiczną:

• Postać subkliniczna może w różnym stopniu obniżyć wyniki produkcyjne lub praktycznie nie mieć na nie wpływu.

• Postać kliniczna jest agresywna, charakteryzuje się zwiększoną śmiertelnością i wysoką zachorowalnością, co powoduje wyraźne pogorszenie stanu zwierząt, dłuższy, nierównomierny tucz, zwiększone koszty i leczenie antybiotykami oraz straty ekonomiczne, które mogą sięgać nawet 15 euro na zwierzę.

W połowie XX wieku środki podejmowane w celu zwalczania tej choroby opierały się na przerwach sanitarnych oraz intensywnym czyszczeniu i dezynfekcji.

Pod koniec XX wieku programy zwalczania opierały się na długotrwałym leczeniu antybiotykami, intensywnym czyszczeniu i dezynfekcji oraz programach zwalczania gryzoni i innych szkodników.

Obecnie, przy obecnych ramach regulacyjnych dotyczących dobrostanu zwierząt, gdy lochy są trzymane w grupach, a nie indywidualnie (co zwiększa ryzyko przenoszenia chorób w gospodarstwie), nowych, wysoce produktywnych genach charakteryzujących się wysokim spożyciem i wzrostem, ograniczeniach w stosowaniu antybiotyków, większym ryzyku infekcji wirusowych i rosnącej oporności na antybiotyki, a także przy występowaniu różnorodnych procesów trawiennych, kontrolowanie choroby i jej przenoszenia jest bardzo skomplikowane.

Rynek musi poszukiwać nowych metod zwalczania chorób, aby osiągnąć optymalne wyniki w zakresie produkcji, ekonomii i zrównoważonego rozwoju.

Musimy zatem podejść do tego zagadnienia w sposób szeroki, zarówno pod względem czasu – patologie trawienne w okresie tuczu pojawiają się już we wczesnym wieku – jak i pod względem różnorodności czynników, nawet jeśli jeden z nich jest dominujący.

Wniosek

Właściwa analiza i identyfikacja krytycznych punktów w całym procesie produkcyjnym, gdzie zwraca się uwagę na patogeny trawienne od porodu do tuczu, programy czyszczenia i dezynfekcji, zarządzanie higieną oraz kontrolę środowiska i żywienia, pomogą nam opracować program kontroli, który spełni nasze oczekiwania.

Programy szczepień dostosowane do uzyskanych wyników, odpowiednie dostosowanie programów żywieniowych, stosowanie narzędzi żywieniowych zatwierdzonych przez organy ds. zdrowia i przebadanych naukowo, często weryfikowane programy czyszczenia i dezynfekcji zarówno w różnych punktach gospodarstw, jak i podczas transportu, a także ścisła kontrola gryzoni i innych wektorów pozwolą nam ograniczyć stosowanie antybiotyków do absolutnego minimum i osiągnąć maksymalną rentowność naszego gospodarstwa, umożliwiając nam satysfakcjonującą konkurencję na bardzo wymagającym rynku (Gómez García M, 2022).