0
Ocena zmian w płucach jest zdecydowanie najczęściej zbieraną informacją, głównie w celu potwierdzenia i określenia ilościowego problemów oddechowych, a także oceny wyników niektórych strategii interwencyjnych. Dwie najczęściej występujące zmiany płucne obserwowane w ubojni świń to:
- Dogłowowo- brzuszne zagęszczenie miąższu tkanki płucnej (ang. cranio-ventral pulmonary consolidation, CVPC)
- Zapalenie opłucnej, głównie w płatach ogonowych.
W niniejszym artykule CVPC odnosi się do fioletowych, ciemnych i wyraźnie odgraniczonych obszarów zagęszczenia miąższu tkanki płucnej, zlokalizowanych głównie obustronnie w szczytowych, pośrednich, dodatkowych płatach, a także w doczaszkowej części przeponowych płatów płuc (ryc. 1).
W większości przypadków tego typu zmiany są związane z zakażeniem Mycoplasma hyopneumoniae (M. hyopneumoniae). Zmiany te mogą być jednak wywoływane przez inne patogeny, takie jak wirus grypy świń w postaci wieloogniskowej oraz Bordetella bronchiseptica i Pasteurella multocida w postaci bardziej rozproszonej. Dlatego też czynnik(i) sprawczy(e) należy określić za pomocą technik laboratoryjnych.
W ostrych przypadkach choroby wywołanej przez M. hyopneumoniae (i bez wtórnych infekcji) zmiany są wyraźne i dobrze odgraniczone, łatwe do rozpoznania i oceny. Jednakże, w większości przypadków, zmiana ulega pogłębieniu wraz z obecnością innych patogenów bakteryjnych lub wirusowych, różniących się kolorem, konsystencją i rozległością (ale nie lokalizacją żuchwowo-udową).
W ubojni zmiany CVPC mają zwykle charakter przewlekły, kolor jest przeważnie szarawy, a tkanka może być obkurczona, tworząc blizny lub bruzdy międzyzrazikowe, co komplikuje jej obserwację i ocenę. Jeśli obecne są inne zmiany, takie jak zapalenie opłucnej, ocena punktowa zmienionych płatów może być nawet trudniejsza lub niemożliwa. Makroskopowo nasilenie CVPC mierzy się jego rozległością; im wyższy odsetek zmienionej tkanki, tym poważniejsza zmiana.
Zapalenie opłucnej odnosi się do zapalenia błony surowiczej płuc. Gdy zmiana ta jest ograniczona do płatów grzbietowo-doogonowych, wskazuje to na zakażenie Actinobacillus pleuropneumoniae (ryc. 2). Przypadki przewlekłe (zwykle występujące w rzeźni) charakteryzują się włóknistymi zrostami do opłucnej trzewnej i ściennej. W takich przypadkach zrosty tkanki płucnej są powszechne i pozostawiają część narządu przylegającą do ściany klatki piersiowej podczas usuwania płuc z tuszy, co prowadzi do jej odrzucenia. W tym scenariuszu obecność tych zrostów w płucach wskazywałaby na wysoki stopień nasilenia choroby.
Systemy oceny zmian w płucach to łatwe i nieinwazyjne metody, które dostarczają informacji na temat częstości występowania i nasilenia (ale nie chorobowości) w stosunkowo niedrogi (nie potrzeba dodatkowych materiałów) sposób. Jednak jest to również metoda szacunkowa niemająca charakteru potwierdzającego (brak diagnozy etiologicznej) i subiektywna (potrzebne jest szkolenie), która może być trudna do zorganizowania (zwłaszcza gdy świnie są wysyłane do rzeźni w kilku ciężarówkach lub gdy zdarzają się nieoczekiwane zmiany w czasie przyjazdu lub uboju), a w konsekwencji staje się kosztowna i czasochłonna dla oceniających.
Istnieje wiele systemów oceny uszkodzeń CVPC w płucach, z których większość opiera się na wizualnym oszacowaniu zmian w tkance płucnej (w punktach lub procentach) (Tabela 1). Inne systemy wykorzystują podejście trójwymiarowe, normalizując odsetek dotkniętej tkanki płucnej przez względną masę lub objętość każdego płata. Niezależnie od różnic, wykazano dobrą korelację między głównymi metodami oceny CVPC najczęściej stosowanymi w rzeźniach. Niektóre systemy punktacji wykorzystują diagramy lub zdjęcia, aby pomóc w rejestrowaniu zmian, umożliwiając retrospektywną i precyzyjną analizę, ale czyniąc je niepraktycznymi, ponieważ narządy przemieszczają się niezwykle szybko przez linię ubojową.
Tabela 1. Główne systemy punktacji zmian CVPC (za Maes i in., 2023).
| Metoda | Jednostki | Łączna l punktów | Parametr używany do oceny uszkodzenia na poziomie płata |
|---|---|---|---|
| Goodwin i in., 1969 | punkty | 0-55 | charakter zmiany |
| Hannan i in., 1982 | punkty | 0-35 | wielkość płata |
| Madec i Kobisch (1982) | punkty | 0-28 | 4 punkty na płat |
| Morrison i in., 1985 | procenty | 0-100 | waga płata |
| Straw i in., 1986 | procenty | 0-100 | wielkość płata |
| Christensen i in., 1999 | procenty | 0-100 | waga płata i charakter zmiany |
| metoda Ph. Eur. | procenty | 0-100 | waga płata |
| Sibila i in., 2014 | procenty | 0-100 | wytyczenie na obrazie obszaru zmienionej tkanki |
Podobnie, istnieje kilka systemów oceny zapalenia opłucnej (Tabela 2).
Tabela 2. Główne systemy punktacji zmian opłucnej w rzeźni (za Maes i in., 2023).
| Metoda | Najważniejszy parametr | Wynik | Klasyfikacja |
|---|---|---|---|
| Madec i Kobisch (1982) | Lokalizacja, zasięg i rozmiar (średnica) zmiany opłucnej | Punkty 0-4 na płat. Łącznie 28 punktów. | 0: Brak zapalenia opłucnej 1: Międzypłatowe zapalenie opłucnej 2: Miejscowe zapalenie opłucnej <2cm 3: Rozległe zapalenie opłucnej <2 cm średnicy ze zrostami do klatki piersiowej 4: Częściowe lub całkowite odrzucenie odcinka żebrowego |
| CTPA Pagot i in., 2007 |
Zasięg i przewlekłość zmian opłucnej | 0-2 | 0: Brak zapalenia opłucnej 1: Włóknikowe zapalenie opłucnej 2: Rozległe zapalenie opłucnej: płuca nie mogą być usunięte z tuszy |
| Pointon i in., 1992 |
Rodzaj zrostów i obecność zapalenia płuc | 0-2 |
0: Brak zapalenia opłucnej
2: Zapalenie opłucnej (zrosty płuc ze ścianą klatki piersiowej):
|
| SPES Dottori i in., 2007 |
Lokalizacja, zasięg zmian opłucnej | Punkty 0-4 na płat. Łącznie 28 punktów. | 1: Uszkodzenie dogłowowo-ogonowe: zapalenie opłucnej międzypłatowej lub na brzusznej granicy płatów ogonowych 2: Ogniskowa zmiana jednostronne w okolicy ogonowej Dorso-caudalnej 3: Obustronne zmiany typu 2 lub rozszerzone zmiany jednoogniskowe (co najmniej jedna trzecia jednego płata przeponowego) 4: Szereg rozległych zmian obustronnych (co najmniej jedna trzecia jednego płata przeponowego) |
CTPA: System Centre Technique de Productions Animales
SPES: Slaughterhouse Pleurisy Evaluation System; System oceny zapalenia opłucnej w ubojni
- System opisany przez Madec i Kobisch (1982) ocenia zmiany zapalenia opłucnej od 0 do 4, dając najwyższy wynik, gdy część lub całość klatki piersiowej jest odrzucana z powodu przylegania do niej płuc.
- Slaughterhouse Pleurisy Evaluation System (SPES) również ocenia zmiany zapalenia opłucnej od 0 do 4, ale biorąc pod uwagę ich lokalizację, zasięg i rozmiar (średnicę).
- Metoda Centre Technique des Productions Animales (CTPA) rozróżnia jedynie włóknikowe zapalenie opłucnej między płatami płuc od zapalenia opłucnej powodującego przyleganie płuc do klatki piersiowej.
- System Pointona (Pointon et al., 1992) rozróżnia międzypłatowe zapalenie opłucnej od tych przylegających do klatki piersiowej, biorąc również pod uwagę obecność zapalenia płuc.
Wybór systemu punktacji, który ma być stosowany w rzeźni, powinien być określony w zależności od:
- charakterystyki linii ubojowej: szybkość, schemat blokowy i dostępność
- możliwości pobierania próbek przez rzeźnię (w celu dokładniejszej oceny lub potwierdzenia diagnostycznego)
- rodzaju zmian chorobowych, które mają być oceniane
- liczby zwierząt do oceny
- zasobów kadrowych dostępne do przeprowadzenia takiej oceny.
Wykorzystanie nagrywania głosu do oceny zmian może być bardzo pomocne w celu przeciwdziałania zbyt szybkiej linii umożliwiającej palpacyjną ocenę płuc. Oparte na sztucznej inteligencji metody automatycznej oceny zmian w płucach mogą pomóc zautomatyzować i zobiektywizować ten proces. Jednak systemy te są nadal w fazie rozwoju, ponieważ muszą zostać przeszkolone i dostosowane do rejestrowania i analizowania obrazu z wiszącego i poruszającego się płuca.
Krótkie podsumowanie artykułu: Review on the methodology to assess respiratory tract lesions in pigs and their production impact. Maes D, Sibila M, Pieters M, Haesebrouck F, Segalés J, de Oliveira LG. Vet Res. 2023 54(1):8. doi: 10.1186/s13567-023-01136-2.
